Pierwszy Krajowy Zjazd Delegatów wojewódzkich związków producentów trzody chlewnej bekonowej i szynkowej odbył się w Warszawie 30 listopada 1958 roku. Uczestniczyli w nim delegaci reprezentujący województwa: bydgoskie, gdańskie, krakowskie, poznańskie, rzeszowskie, warszawskie, lubelskie.
Krajowy Zjazd powołał do życia organizację społeczno-zawodową rolników pod nazwą: Polskie Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej Bekonowej i Szynkowej, działającą w ramach związku kółek rolniczych. Funkcję prezesa powierzył Stanisławowi Grzelakowi, rolnikowi z województwa poznańskiego. Funkcję wiceprezesa objął prof. Feliks Mały, który jednocześnie był odpowiedzialny za przygotowanie fachowe służby instruktorskiej.
Działalność Zrzeszenia ukierunkowana była na następujące grupy zagadnień: samorządowo-organizacyjne, szkoleniowo-instruktażowe oraz obrona interesów producentów jak i współpraca z jednostkami i organizacjami działającymi na rzecz rolnictwa. W dotychczasowej pracy naszej organizacji można wydzielić cztery charakterystyczne okresy:
- okres przedintegracyjny (1958-1973), w którym Związek posiadając osobowość prawną, prowadził ożywioną działalność przy pełnej samodzielności
- okres integracji (1974-1980), Związek włączono do Centralnego Związku Kółek Rolniczych, pozbawiając go osobowości prawnej oraz uzależniając jego pracę w znacznej mierze od decyzji prac administracyjnych;
- odnowy (1981-2003), Związek odzyskując osobowość prawną stał się ponownie samorządną i samodzielną organizacją.
1 kwietnia 2003 roku Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” przejął od Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt zadania w zakresie hodowli trzody chlewnej w Polsce na podstawie zezwolenia wydanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Okres 45-lecia działalności zrzeszenia-związku przebiegł w zróżnicowanych warunkach społeczno-politycznych kraju, które wywarły wyraźny wpływ na jego pracę. Zmiany w zakresie polityki rolnej państwa, nie zawsze trafne decyzje władz dotyczące polityki, wywierały i wywierają istotny wpływ na produkcję trzody chlewnej.
Lata 1959-1963, to okres ogromnego wysiłku organizacyjnego, zmierzającego do objęcia działalnością Związku terenu całego kraju. Przyjęto i doskonalono trzystopniową strukturę organizacyjną: sekcja, koło powiatowe, wojewódzki związek. W roku 1973 na skutek integracji i wynikających z tego tytułu ograniczeń w funkcjonowaniu chłopskich organizacji samorządowych, nastąpił gwałtowny spadek zainteresowania rolników-producentów trzody chlewnej, przynależnością do związku. W 1981 roku nastąpiło reaktywowanie działalności związku. Rozpoczęto weryfikację członków, uznano za celowe tworzenie gminnych kół producentów trzody chlewnej jako podstawowego ogniwa organizacji, działającego na szczeblu gminy.
Rozpoczęta w 1958 roku działalność Związku wymagała zaangażowania do pracy kadry dobrze przygotowanych zootechników na szczeblu powiatowym oraz prężnego kierownictwa w województwach i centrali. Uzasadnione to było dynamicznym rozwojem działalności Związku oraz zapotrzebowaniem producentów na dobry instruktaż i fachowe poradnictwo. Wymagało to dużego wysiłku w zakresie doboru i szkolenia kadry ze strony kierownictwa Związku, ponieważ zatrudnieni pracownicy, oprócz kwalifikacji fachowych, odznaczyć się musieli umiejętnością współdziałania z aktywem samorządowym i producentami.
W wyniku integracji z kółkami rolniczymi, nastąpiła zmiana form i metod działania Związku spowodowana przede wszystkim utratą kadry specjalistycznej.
Po usamodzielnieniu się Związku w 1981 roku przystąpiono do odnowy i szkolenia kadry specjalistycznej ds. produkcji trzody chlewnej. Zgodnie z obowiązującymi wówczas statutami Związków, najwyższą władzą organizacji był Walny Zjazd Delegatów. Na przestrzeni okresu od 1958 do 2008 roku funkcje prezesa zarządu głównego pełnili: Stanisław Grzelak z woj. poznańskiego (1958-1961), Jan Grządka z woj. bydgoskiego (1961-1968), Alfons Kujawski z woj. poznańskiego (1968-1976), Marian Sorys z woj. tarnowskiego (1976-1977), Marian Andrzejewski z woj. leszczyńskiego (1977-1996), Edmund Łożyński z woj. pilskiego (1996-1998), Edward Trznadel z woj. świętokrzyskiego (1998-2004), Jan Biegniewski z woj. kujawsko-pomorskiego (2004-2008). Od 2008 roku władze sprawowali: Jan Biegniewski z woj. kujawsko-pomorskiego (2008-2012), Ryszard Mołdrzyk z woj. wielkopolskiego (2012-2016), Ignacy Zaremba z woj. podkarpackie (2016-obecnie). W latach 1981-1997 funkcję dyrektora pełnił inż. Zdzisław Odoliński, natomiast od 1997 do chwili obecnej dyrektorem związku jest dr inż. Tadeusz Blicharski.
W dniach 23-24 listopada 1981 roku odbył się VII Krajowy Walny Zjazd Delegatów wojewódzkich związków. Przyjęto nowy statut zmieniający dotychczasową nazwę Zrzeszenia Producentów Trzody Chlewnej na Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej. W 1989 roku w drodze konkursu został wybrany skrót „POLSUS”.
Na przestrzeni działania Związku podstawowym celem było i jest nadal „obrona interesów producentów trzody chlewnej”, a po 1 kwietnia 2004 roku również obrona interesów hodowców. Tylko wspólne działanie może przynieść pozytywne efekty w obronie branży trzody chlewnej. Jeżeli w początkowym okresie pracy Związku, obrona interesów wyrażała się głównie w nadzorze nad standaryzacją w zakładach mięsnych, kontrolą w punktach skupu oraz w sferze zaopatrzenia w pasze i leki weterynaryjne, to od 1982 r Związek bierze udział w kształtowaniu polityki rolnej i społecznej. Zmiany okresu transformacji, przekształcenie w zakresie przetwórstwa mięsnego (przejście ze statusu państwowych zakładów w sektor prywatny niekiedy z większościowym udziałem kapitału zagranicznego) każą patrzeć Związkowi nieco inaczej na obronę i organizację w branży trzody chlewnej. Tym bardziej staje się to wyraźne od momentu przejęcia przez Związek spraw związanych z prowadzeniem hodowli. Dopingującym momentem jest dzień 10 grudnia 2003 r. w dniu tym Zarząd Główny Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” przyjął w szeregi organizacje hodowców zrzeszonych w Polskiej Federacji Hodowców Świń Zarodowych z siedzibą w Poznaniu. Przedstawiciele PFHŚZ zostali włączeni w skład Zarządu Głównego, Prezydium Zarządu Głównego, Komisji Handlowej, Komisji Statutowej.
W związku z powyższymi faktami organizacja „POLSUS” musi podołać nowym zadaniom, jakie przed nią stoją. Przejęcie w kwietniu 2003 r od KCHZ/RCHZ działań w zakresie hodowli na terenie całej Polski ma dla Związku „POLSUS” ogromne znaczenie. Jest to nowe zadanie postawione przed Zarządem i kierownictwem Związku, którego konsekwencje będą widoczne w przyszłości.
Wielkim wyzwaniem było i jest nawiązywanie dobrej współpracy z hodowcami, którzy do tej pory należeli do różnych organizacji. Do maja 2003 roku hodowcy nie mieli praktycznie żadnego wpływu na kształt hodowli w Polsce.
W tym trudnym i przełomowym okresie „POLSUS” uczestniczył w projekcie holenderskim firmy Senter-PPA01/PL/9/1 (IX.2001-VI.2004). Projekt ten miał na celu przystosowanie organizacyjnych i instytucjonalnych struktur Związku „POLSUS” do wymogów Unii Europejskiej. „POLSUS” sprostał zadaniom projektu - przygotował dokumentację wymaganą w Unii Europejskiej do oficjalnego uznania działalności Związku jako organizacji hodowlanej, która prowadzi księgi i ocenę wartości hodowlanej nie tylko dla ras rodzimych objętych ochroną zasobów genetycznych, ale również dla pozostałych ras hodowanych w Polsce.
W 2008 roku minęło 50 lat od Pierwszego Krajowego Zjazdu Delegatów wojewódzkich związków producentów trzody chlewnej bekonowej i szynkowej, który odbył się w Warszawie. Również w Warszawie świętowano ten zaszczytny Jubileusz w gronie Hodowców, Producentów i znamienitych gości.
Do pobrania: